Manastir Koporin – kulturni spomenik srednjovekovne Srbije (3)

Manastir Koporin je smešten u dolini Koporinskog potoka i podnožju Koporinske kose, u ataru Velike Plane. Manastirski kompleks Koporina sačinjavaju crkva Svetog Stefana, zvonara sa prostorom za prodaju sveća i drugih relikvija, konaci sa salama za smeštaj gostiju, ekonomske zgrade, izvor lekovite vode, bašta, njive, vinogradi i šume. Manastir Koporin je zadužbina despota Stefana Lazarevića-Visokog /1376. – 1427./, sina Kneza Lazara i Knjeginje Milice, sa početka 15. veka. Manastir Koporin je značajni kulturni spomenik srednjovekovne Srbije, nastao u spomen pobede njegovog ktitora, Stefana Lazarevića u bitci na Angori /1402./ i izlaska zadužbinarove sestre Olivere iz sultanovog harema, koja se ubrzo zamonašila. Manastir Koporin je posvećen prazniku prenosa moštiju apostola, prvomučenika i arhiđakona Svetog Stefana, koji se 1. avgusta slavi kao letnji Sveti Stefan.

Crkva manastira Koporina je podignuta 1415. godine, za vreme vladavine despota Stefana Lazarevića, koji ju je namenio za svoje grobno mesto. U najezdi Turaka je manastir Koporin porušen i opljačkan, te je obnovljen tek 1880. godine. Zadužbinar je naslikan među stojećim figurama u donjoj zoni, uz čiji portret je sačuvan natpis sa titulom despotskog dostojanstva, koju je stekao nakon bitke kod Angore 1402. godine. Ratnik po dužnosti, viteški obučavan i vešt u komandovanju, diplomata, po opredeljenju pesnik, širokog obrazovanja, Stefan Lazarević je bio jedan od najuglednijih od dvadesetčetvorice vitezova /ritera/ Zmajevog reda, veoma poštovan i uvažen među evropskom vlastelom. Posedovao je ogromnu biblioteku u kojoj je, osim slovenskih i poučnih tekstova, bilo filozofskih spisa i knjiga iz istorije i poezije na grčkom i latinskom. Bio je plodan književnik, prevodilac i umetnik. Njegova dela su “Zakon o rudnicima”, “Pohvalno slovo Knezu Lazaru” iz 1403. godine i natpis na mermernom stubu na Gazimestanu, a najznačajniji književni rad je poetska poruka “Slovo ljubve” iz 1409. godine, koji je jedan od najlepših tekstova srpske književnosti.

Svetinja manastira Koporin je od 1932. do 1958. godine bila muški opštežiteljni manastir, a od tada i danas ženski. 1977. godine je u centralnom delu manastira Koporina /naosu/ pronađen grob sa zemnim ostacima za koje se pretpostavlja da pripadaju Strefanu Lazareviću. Ćivot u manastiru Koporin sa svetim moštima Stefana Lazarevića se otvara dva puta godišnje – na dan njegove smtri /01. avgusta/ i na dan slave manastira Koporina /15. avgusta/.