Užička tvrđava (15)
Ostaci Užičkog grada leže na stenovitom grebenu, koji gotovo pregrađuje korito Đetinje na mestu gde ona ističe iz klisure i utiče u pitomu kotlinu. Utvrđenje je podignuto na visokom, relativno nepristupačnom, grebenu koje sa tri strane okružuje reka Đetinja. Prema zapadu, jugu i istoku okomite litice, visoke i do 50 metara, kao jaki prirodni bedemi spuštaju se do reke.
Prilaz gradu bio je moguć samo sa severa, sa sedla prema susednom visu, ali i tu su vertikalne strane branile prilaz najvišem delu utvrđenja, čineći ga neosvojivim. Iz utvrđenja se mogla nadžirati i braniti saobraćajnica koja je povezivala Bosnu sa Srbijom. Položaj grada vekovima je izazivao divljenje putnika i namernika koji su prolazili pokraj njegovih bedema.
Prvi pouzdani istorijski izvori o užičkoj tvrđavi potiču iz sredine 14. veka. Tada je bila u posedu vlastelinske porodice Vojinović, a od 1366-1373. godine pripadala je Nikoli Altomanoviću. Dubrovački istoričar Mavro Orbini pominje Užice opisujući događaje koji se tiču sukoba kneza Lazara i kralja Tvrtka sa Nikolom Altomanovićem, koji je tada uhvaćen, zarobljen i oslepljen u tvrđavi, leta 1373.
Geografski položaj i njen strateški značaj uticali su na izgled tvrđave. Ona je u gornjem delu imala polukružnu kulu, u srednjem delu objekte za smeštaj vojnih posada, opreme i hrane, a u donjem tzv. Vodenom kulom bila je povezana sa rekom. Tvrđava je više puta rušena i ponovo utvrđivana. Značajna dograđivanja i utvrđivanja obavljena su 1478. godine, zatim u vreme Austro – Turskih ratova 1688. godine i 1737-1839. godine i na kraju, u vreme Prvog i kratko vreme posle Drugog srpskog ustanka, 1813-1819. godine. Konačno je kao vojni objekat onesposobljena i porušena u januaru 1863. godine, u vreme proterivanja Turaka iz grada.
Zahvaljujući arheološkim istraživanja, delimičnom rekonstrukcijom i konzervacijom Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva i Narodnog muzeja iz Užica od 1973-1984. godine zaustavljeno je obrušavanje i nestajanje grada koje je trajalo više od jednog veka.