Manastir Pinosava potiče iz doba despotovine (5)

Crkva Pinosava, po predanju, potiče iz doba despotovine, podigao ju je Lazar u 14. veku, i u njoj je pričešćivana vojska.
Današnja crkva Svetog arhanđela Gavrila u Kusatku građena je od 1841-47. godine na temeljima stare crkve koja je bila brvnara i služila je za sva okolna sela. Da li je i prvopodignuti manastir bio od drveta, nije utvrđeno. Gradnju crkve, sredinom XIX veka, pomagali su meštani Kovačevca, Ratara, Velike Krsne, Azanje i Kusatka.

Visoki zvonik na zapadu upućuje na uticaj graditeljstva Karlovačke mitropolije.

Izvedena je kao jednobrodna građevina, prostorno podeljena na naos na koji se nadovezuje oltarski prostor na istoku i priprata sa masivnim baroknim zvonikom na zapadu. Spada među retke sakralne građevine zidane od kamena tokom 19. veka u ovom delu Srbije. Fasadnu dekoraciju odlikuje izvođenje kordon i krovnog venca sa akcentom na zonu prozorskih otvora sa pilastrima povezanim stilizovanim, saracenskim lukovima. Posebna pažnja posvećena je obradi zapadnog i severnog portala klesanih u kamenu i dekorisanih geometrijskim i floralnim ornamentom.

Mermerne nadgrobne ploče postavljene na soklu crkve, na istočnoj i severnoj fasadi, svedoče da se ovde nalaze grobovi Miloja Popovića Đaka, Vujice Vulićevića kneza smederevske nahije i pukovnika Ranka Majstorovića člana Srpskog sovjeta.

Stari Ikonostas oslikao je 1832. godine Janja Moler, ali je on zamenjen visokom oltarskom pregradom koju je 1929-31. godine uradio debarski majstor Nestor Aleksijević sa sinovima. U crkvi se čuvaju vredne bogoslužbene knjige i predmeti. Među njima posebno se izdvaja zlatni putir koji su 1844. godine poklonili za otkup grehova Vujice Vulićevića njegovi sinovi.

Severoistočno od crkve nalazi se sobrašica, za koju se pretpostavlja da je podignuta u istom periodu kad i crkva. U osnovi je pravougaonog oblika, izvedena na temelju od opeke koji nosi bondručnu konstrukciju od hrastovog drveta, sa krovom na četiri vode pokrivenim ćeramidom.