Književnik i novinar Dragoljub Janojlić objavio knjigu „Sunce na maču – Karađorđevići u pesmama“: „VOSTANI SERBIE, DAVNO SI ZASPALA..“      

-Janojlić sakupio i objavio 120 pesama posvećenih Karađorđu, kralju Petru i ostalim Karađorđevićima

-Ovaj uporni istraživač objavio do sada 11 dela mahom vezanih za život dinastije Karađorđević

 

Karađorđev životni put i ustaničko delo ima značajno mesto u grčkoj književnosti i kulturi. Prva istorija o srpskom ustanku pod Karađorđem napisana je na grčkom jeziku u stihovima, a nju je sastavio zemunski Grk Trandafilo Duha. Aleksandar Sergejevič Puškin je prva figura ruske književnosti koja je pisala o Karađorđu. Puškin je, čak, često posećivao udovicu i kćerku Karađorđevu, slušajući njihove priče o Voždu Prvog srpskog ustanka – što Puškin pretače u stihove koje posvećuje Karađorđevoj kćerki. Ti stihovi, u kojima je lik Karađorđa dat u strogo romantičarskom maniru, prvi su u ruskoj književnosti u kojima se spominje slavni srpski Vožd. O Karađorđevićima su stihove pisali brojni pesnici, a Dragoljub Janojlić, vrsni književnik i dugogodišnji dopisnik „Ekspres Politike“ iz Smederevske Palanke, sakupio je i u knjizi pod naslovom „Sunce na maču – Karađorđevići u pesmama“ objavio 120 pesama posvećenih Karađorđu, kralju Petru i ostalim Karađorđevićima.

On napominje da su pesme preuzete iz više časopisa koji su izlazili između dva rata, i knjiga koje su se pojavile u prvoj polovini 20. veka i kasnije, pa i u individualnim zbirkama, specijalnim izdanjima povodom važnih istorijskih godišnjica, zatim u almanasima i kalendarima. U ovoj knjizi zastupljene su pesme i savremenih autora, a Janojlić napominje da su svoje pesme za ovaj jedinstveni zbornik priložili i brojni stvaraoci koji se danas nalaze u plodnim spisateljskim godinama. U zbirci se nalazi i pesma Milovana Danojlića „Karađorđe i Betoven“ iz zbirke „To je moja zemlja“, za koju je dobio književnu nagradu „Odzivi Filipu Višnjiću“. Kao prva na ovom impozantnom spisku od 120 pesama je „Pjesna na insurekciju Serbijanov“ Dositeja Obradovića, nama dobro poznata, i mila – „Vostani Serbije!“

– Povodom rođenja prestolonaslednika Petra, – kaže Dragoljub Janojlić, – štampano je vanredno izdanje „Vojničkog glasnika“. Ovo glasilo, objavljujući veliku radost jugoslovenske vojske, pojavilo se u svečanom ruhu i sa državnom trobojkom, donevši na naslovnoj strani pesmu jednog od svojih najboljih saradnika B.N. Cenića pod naslovom „Živeo Prestolonaslednik“. „Pjesma njihovim svetlostima…“ Jovana Sundečića preuzeta je iz prvog broja „Orlića“ (štampan 1865. godine), a „Ženidba knjaza Petra Karađorđevića sa kneginjicom Ljubicom – Zorkom“  autora Đure Petrovića iz „Spomenice“ Društva „Kneginja Zorka“, koja je izdata 1934. godine. Sundečićeva „Čemer suza“ objavljena je najpre u „Glasu Crnogorca“, a „Tužbalica“ Filipa Kovačevića  u „Prosveti“, 7. marta 1890. godine. Almanah „Njegoš“ doneo je pesmu Knjaza Nikole pod naslovom „Mojoj Zorki“, a pesma „Junački spomen Karađorđu i njegovom vojevanju“ Sava Matova Martinovića preuzeta je iz zbornika radova sa naučnog skupa održanog u Velikoj Plani 1998. godine na temu: „Karađorđev ustanak – nastajanje nove srpske države“.

U knjizi „Sunce na maču – Karađorđevići u pesmama“, nalaze se i stihovi desetak autora koje je 1923. godine objavilo „Srpsko Kosovo“. U domaćoj biblioteci Rada M. Obradovića u Velikom Popovcu Janojlić je, kako napominje, pronašao knjižicu s podužom pesmom Stamenka Đurđevića „Vitez na belom konju“ koju je ovaj akademski vajar i stihopisac 24. juna 1927. godine poklonio Koči Zahu, pravniku. Prema Janojlićevim rečima pesme Dušana Živkovića, posvećene seni viteškog kralja ujedinitelja – „U Splitu“, „U Zagrebu“, „U Beogradu“, objavljene su prvi put u njegovoj zbirci „Vitezu neumornom“ u Kneževu 1935. godine. Puškinova „Pesma o Crnom Đorđu“ objavljena je kod nas 1979. u knjizi M.M. Pešića „Beskonačni Puškin“.

Ovaj uprni istraživač, Dragoljub Janojlić, koji već duže od pet decenija održava prisne veze sa Karađorđevićima, objavio je do sada 11 dela, mahom vezanih za dinastiju Karađorđević. „U srpskoj poeziji nema patriotskog pesnika bez ponekog stiha o Karađorđu“, podseća Dragoljub Janojlić na delo „Karađorđe u književnosti“ autora Petra Džadžića. Po Džadžićevim rečima, ako bi trebalo izdvojiti najviši domet u našoj umetničkoj poeziji, pored Njegoševih stihova to su dve pesme Vaska Pope „Crni Đorđe“ i „Smrt Crnog Đorđa“.

Zanimljivo je da Dragoljub Janojlić u opširnom prilogu priređivača dosta pažnje posvećuje Puškinu i – Njegošu. Puškinovo interesovanje za srpstvo je inspirisano pričama o Crnom Đorđu, o čemu je s pažnjom pisao istaknuti novosadski univerzitetski profesor Petar Milosavljević. Tek nedavno pronađene druge Puškinove pesme o odnosu Karađorđa i Miloša, iz 1836. godine,  govore da je interesovanje za srpske teme i ljude pratilo Puškina kroz čitav njegov umetnički život.

„Granitni spomenik Karađorđu“, citira Dragoljub Janojlić Petra Džadžića, podigao je Njegoš ‘Posvetom prahu oca Srbije’. I kad stane ceo na vagu vremena sa svim svojim neporecivim manama i svim svojim čudesnim podvizima, Crni Đorđe je za srpski narod mitski heroj, a Srbin koji ne shvata Karađorđa nema pravo da se nazove Srbinom“. Janojlić još napominje da i dr Mališa Stojanović u svom radu „Karađorđe u Gorskom vijencu: istorija, literatura, tradicija“, sa naučnog skupa u Velikoj Plani, konstatuje da je Njegoš veliki pisac posveta i da skoro sva njegova dela imaju pesmu – posvetu. „Posveta prahu oca Srbije“ dugo nije bila predmet rasprave, jer su se tumači i istraživači Njegoševa dela većinom bavili samim spevom.

I Mitropolit Amfilohije veli da niko nije tako opevao žrtvenu glavu legendarnog Vožda kao Njegoš. On ne samo što je posvetio „Gorski vijenac“ „Prahu oca Srbije2“ nego je vaskrsao i do neba uzdigao kosovsku misao, misao o  o Kosovskom zavetu, podvlači Mitropolit Amfilohije za Njegoša. „Njegoš je odlukom da najbolje svoje delo posveti Karađorđu u njemu video velikog Vožda i ‘oca Srbije’, ali se opredelio i za oštriju koncepciju prikaza pada i uzdignuća srpstva“, zaključuje Dragoljub Janojlić.

 

Svetislav Tijanić