Portal je osnovan 2014. godine. Direktor i urednik Dejan Crnomarković.

Projekat "Kulturna baština Šumadije" sufinansiran je iz budžeta Grada Smedereva 2020. godine

Crkva Svetog Marka u Beogradu (13)

građena je od 1931. do 1940.. godine u neposrednoj blizini stare crkve iz 1835. godine, prema planovima arhitekata Petra i Branka Krstića. Oblikovana je u duhu arhitekture srpsko-vizantijskog stila. Po opštem graditeljskom rešenju, arhitektonskim formama i polihromiji fasada, ovaj hram je projektovan prema crkvi manastira Gračanica.

Zidanje crkve Svetog Marka je započeto za vreme vladavine Aleksandra I Karađorđevića i trajalo je dugo i sa odlaganjima u periodu 1931-1939. godine. Uređenje enterijera je započeto 1940. godine, a prekinuto početkom Drugog svetskog rata.

Crkva je oblikovana u srpsko-vizantijskom stilu, tradiciji u kojoj su podizane sve crkve novijeg doba u Srbiji.

Crkva Svetog Marka je osnove razvijenog dvostruko upisanog krsta, vidljivog u svodovima, ima pripratu sa galerijom i visokim zvonikom, petostranu oltarsku apsidu i pet kupola. Ovo je bio „prvi crkveni objekat po uzoru na vizantijsku arhitekturu izveden u armiranobetonskoj konstrukciji“, sa centralnim grejanjem i električnim zvonima, pravi spoj srpsko-vizantijskog nasleđa i savremenih tehničkih dostignuća. Fasade su oživljene oblogom od dve vrste kamena: svetlog belovodskog peščara (Bele vode, Kruševac) i crvenog grzanskog kamena (Grze, Paraćin). Dimenzije hrama su 65 h 42 m, visina je 60 m, dok je prečnik glavne kupole 10 m.

Arhitekte braća Krstić postigli su inspiraciju Gračanicom, ali grandioznim dimenzijama i proporcijama, u skladu sa idejom o nameni ove crkve kao nove prestone crkve glavnog grada Kraljevije Jugoslavije koja bi mogla da primi veliki broj ljudi prilikom priređivanja svečanosti povodom državnih praznika. Crkva Svetog Marka je, posle hrama Svetog Save najmonumentalnija i poslednja uspela građevina poznog perioda nacionalnog stila u srpskoj arhitekturi. U unutrašnjosti, ispred oltara sa južne strane postavljeni su tronovi za patrijarha i kralja. Mozaik sa predstavom patrona crkve Svetog apostola Marka nad glavnim ulazom izveo je slikar Veljko Stanojević 1962., a mermerni ikonostas je projekat arhitekte Zorana Petrovića iz 1991/92. godine, na koji su četiri godine kasnije postavljene mozaičke ikone, delo slikara Đure Radulovića.

Zbog posebnih arhitektonskih i urbanističkih kvaliteta, crkva Svetog Marka u Beogradu utvrđena je za spomenik kulture Rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda br. 1509/1 od 20.10.1975. godine.

U južnom delu naosa nalazi se sarkofag sa moštima cara Dušana, koje su zaslugom teologa i istoričara Radoslava Grujića 1927. prenesene iz carske zadužbine manastira sv. Arhanđela kod Prizrena prvo u Patrijaršiju, a potom 1968. u crkvu Svetog Marka. Na severnoj strani je grobnica od belog mermera u kojoj su sahranjeni zemni ostaci patrijarha Germana Đorića. Poslednji kralj iz dinastije Obrenovića kralj Aleksandar Obrenović i njegova žena Draga Mašin su sahranjeni u kripti crkve, u kojoj se osim njih nalazi još nekoliko vladika i članova dinastije Obrenović episkopi niški Viktor, šabački Gavrilo, timočki Mojsije i mitropolit Teodosije, kao i prvi ktitor male crkve, trgovac Lazar Panča. Osim kraljevskog para, u kripti su grobnice i kneza Milana M. Obrenovića, Ane J. Obrenović i kneževića Sergija M. Obrenovića.

U crkvi se čuva jedna od najbogatijih zbirki srpskih ikona 18. i 19. veka.

U neposrednoj blizini današnje crkve svetog Marka na Tašmajdanu, 1830. godine, pročitan je sultanov hatišerif o priznavanju autonomije Srbiji unutar turske carevine. Neposredno uz današnju veliku crkvu stajala je stara crkva koju je podigao knez Miloš, te na taj način obeležio to istorijsko mesto. Stara crkva je uništena u bombardovanju Beograda 1941. godine, ostaci su uklonjeni 1942. godine.

Ostavite odgovor

Vaša adresa e-pošte neće biti objavljena.